جناح اصولگرایان جمهوری اسلامی ایران
اصولگرایان جناح راست |
|
---|---|
رهبر | آیت الله سید علی خامنهای |
رئیسجمهور | محمود احمدینژاد |
بنیانگذار | سعید امانی همدانی |
رهبران | آیت الله سیدعلی خامنهای سید مجتبی خامنهای محمدرضا مهدوی کنی محمد یزدی احمد جنتی محمدتقی مصباح یزدی سید احمد خاتمی |
بنیانگذاری | ۱۳۶۶ خورشیدی |
پیشین | |
روزنامه | کیهان رسالت کنونی ایران |
شاخه دانشجویی | بسیج دانشجویی جامعه اسلامی دانشجویان |
شاخه جوانان | |
ائتلافها | ائتلاف آبادگران ایران اسلامی جبهه متحد اصولگرایان |
حزبها | جامعه روحانیت مبارز جبهه پایداری انقلاب اسلامی حزب مؤتلفه اسلامی جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی جبهه ایستادگی ایران اسلامی جامعه اسلامی مهندسین نواندیشان ایران اسلامی |
اسلامگرایی بنیادگرایی | |
دین | اسلام، شیعه، جعفری |
رییس مجلس شورا | علی لاریجانی |
مجلس شورای اسلامی |
۱۰۰ از ۲۹۰
|
مجلس خبرگان رهبری |
۵۹ از ۸۸
|
شورای اسلامی شهر تهران |
۱۵ از ۳۱
|
کشور | ![]() |
وبگاه | |
پایگاه خبری اصولگرا پایگاه خبری جناح اصولگرایان مجلس شورای اسلامی |
|
جناح اصولگرایان جمهوری اسلامی ایران، یکی از دو جناح قدرت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران است که در نتیجهٔ تحولات سیاسی بعد از انقلاب اسلامی ایران، شکل گرفت. شکاف جناح راست و جناح چپ در حزب جمهوری اسلامی، به سردمداری سعید امانی و اسدالله بادامچیان از یکسو و میرحسین موسوی و مسیح مهاجری، از سوی دیگر، این دو جناح را در برابر هم قرار دارد.[۱][۲]
زمینههای پیدایش
زمینههای اعتقادی جناح راست
در سالهای پس از انقلاب اسلامی نیز در مقابل گرایشات روشنفکری مذهبی که تمایل به تغییر ساختارهای مذهبی موجود، (از جمله ، تقلید، برتری روحانیت و طبقه وابسته در حقوق اجنماعی و .. و انطباق حوزه دین با ارزشهای نوین (مانند مردم سالاری و حقوق بشر) را دنبال کرده است، جریاناتی که مایل به حفظ وضع موجود و مخالف تغییر در ساختارها و باورهای سنتی بودهاند (از طرف روشنفکران) به راستگرا یعنی مدافع وضع موجود مشهور شدهاند. واژههای بنیادگرایی یا اصول گرایی از طرف خود این افراد برای توصیف خط و مشی فکری شان به کار میرود. عمده جریانات مذهبی و دستگاه و طبقه روحانیت عمدتا در این خط و طیف فکری شناخته شدهاند. انتقاد روشنفکران مذهبی به اصولگرایان آنچه آنها "تفسیر خشونت آمیز و متحجرانه و انحرافی از دین" مینامند بوده و در مقابل اصولگرایان روشنفکران مذهبی را " اهل مسامحه بر سر ارزشهای مذهبی"و ""دانستهاند. همچنین ، اصولگرایان را به "مقاومت در برابر اصلاح جریانهای انحرافی به خاطر منافعشان"[نیازمند منبع] متهم کردهاند.
جناح چپ و همچنین منتقدین مستقل ادعا میکنند که تفکرات وابسته به جناح راست در ایران، قائل به برابری همه افراد جامعه در توزیع ثروت و قدرت نیستند، گفته میشود که این اعتقاد در دهههای اخیر تحت عناوین مختلفی از جمله: برتری مومنین و صالحین در حکومت بر مردم، برتری ایثارگران در بهرهمندی از حقوق اجتماعی، مشروعیت رهبری از طرف خدا و نه مردم (بحث مشروعیت و مقبولیت)[نیازمند منبع] بروز پیدا کرده و همین اعتقادات در مشی رفتاری جناح راست نیز حاکم بوده است. [نیازمند منبع]. در مقابل جناح راست (اصولگرایان)، عدم برابری افراد در توزیع قدرت را به دلایل مختلف اعتقادی و اخلاقی بدیهی و مسلم می دانند. [نیازمند منبع]
زمینه اقتصادی
به طور سنتی جناح راست در ایران از دو طبقه روحانیت سنتی و تشکلهای مذهبی مرتبط با بازارهای سنتی توزیعی تشکیل شده است. همین اختلاف در پایگاه اقتصادی، اختلافات سیاسی شدیدی را در سالهای ابتدای دهه شصت و خصوصا در رابطه با سیاستهای اقتصادی دولت میرحسین موسوی در زمان جنگ میان انقلابیون ایجاد کرد که عامل کلیدی انشعاب دو جناح راست و چپ در درون نظام بود. به طور مثال حرب موتلفه اسلامی به عنوان بدنه اصلی جناح راست، که بخش اصناف آن (مشهور به ) قویترین شاخه آن شناخته میشود، از نظر اقتصادی مخالف کنترل کامل وزارت بازرگانی و وزارت اقتصاد و دارایی بر همه فعالیتهای تجاری و مبادلات اقتصادی بود (و میباشد).
حائز اهمیت است که اقتصاد بازار به دلیل ماهیت صنفی و ضعف قوانین کشور هنوز از پرداخت مالیات متناسب با درآمد معاف میباشد. [نیازمند منبع]
با این حال در طول دوره سی ساله بعد از انقلاب هر دو جناح راست و چپ در زمان تصدی قدرت، بسته به شرایط، از سیاستهای اقتصاد دولتی یا اقتصاد باز استفاده کردهاند.[نیازمند منبع]
تاریخچه سیاسی
اختلافات و دیدگاههای گوناگون پس از انقلاب اسلامی ایران، موجب شد تادر سال ۱۳۶۶ جامعه روحانیت مبارز دچار اختلافات اساسی میان اعضا شده و مجمع روحانیون مبارز با انشعاب از جامعه روحانیت مبارز جدا شود. اختلافات طولانی میان اعضای سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی نیز به عنوان یکی از اصلیترین تشکل سیاسی غیر روحانی در درون حزب جمهوری اسلامی نیز به وقوع پیوست که در سال ۱۳۶۱ عملاً اعضای چپگرا از آن خارج شدند و سازمان منحل شد. جمعیت موتلفه اسلامی در حقیقت بزرگترین و قدیمیترین تشکل مذهبی درون ساختار جمهوری اسلامی بود که افراد گوناگونی را با عقاید مختلف همچون رجایی، بهشتی، باهنر، مطهری، اسدالله لاجوردی، حبیبالله عسگراولادی، مهدی عراقی، اسدالله بادامچیان و .. تا عمده تشکلات مذهبی قدیمی همچون ، و ... و ادامه جریانهای مرتبط با فداییان اسلام را دربر میگرفت. پس از شهادت تعداد زیادی از چهرههای مطرح همچون مرتضی مطهری و بروز اختلافات فکری و نظری در درون نظام، به دلیل گرایشات و سمت سوی قالب در جمعیت موتلفه اسلامی، این سازمان در کنار جامعه روحانیت مبارز بدنه اصلی جناح راست را تشکیل میدادند. به دلیل وابستگی حزبی سید علی خامنهای به جامعه روحانیت مبارز و نزدیکی به جمعیت موتلفه اسلامی، نفوذ و قدرت جناح راست، پس از انتساب وی به رهبری افزایش چشمگیری داشت.
در دهه شصت و نیمه اول دهه هفتاد از اصطلاح جناح راست و جناح چپ در ادبیات سیاسی ایران استفاده میشد. پس از پیروزی محمد خاتمی جناح چپ از اصطلاح اصلاح طلبان و برای طیف مقابل از واژه محافظه کاران استفاده میکرد. همچنین برای اصلاح طلبان از اصطلاح غیر رسمی دوم خردادیها نیز استفاده میشد. در واکنش به اصلاح طلبان جناح راست، از عبارت اصولگرایان برای توصیف خود استفاده کردند. در وقایع مرتبط با انتخابات دهم ریاست جمهوری، جریان اصلاحات به جنبش سبز معروف شد و در مقابل اصولگرایان از عبارت جریان فتنه برای اشاره به اصلاح طلبان و معترضین به نتایج انتخابات دهم استفاده میکردند.
رویدادها و چالشهای مهم مرتبط با جناح راست
- کسب اقلیت مجلس سوم
- اختلافات بر سر نخست وزیری میر حسین موسوی با آیت الله خمینی
- انتصاب سید علی خامنهای به رهبری
- تصویب قانون نظارت استصوابی ۱۳۶۸ (که قدرت رد صلاحیت رقیب در انتخابات را ایجاد میکرد)
- کسب اکثریت درانتخابات مجلس چهارم
- کسب اکثریت درانتخابات مجلس پنجم
- ریاست جمهوری غیر منتظره محمد خاتمی در دوم خرداد ۱۳۷۶
- افشای قتلهای زنجیرهای
- کسب اقلیت مجلس ششم
- حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۸ تیر ۱۳۷۸)
- رد صلاحیت گسترده نمایندگان مجلس ششم (آغاز رویکردی متفاوت در نظارت استصوابی)
- کسب اکثریت درانتخابات مجلس هفتم
- ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد ۱۳۸۴
- کسب اکثریت درانتخابات مجلس هشتم
- انتخابات ریاست جمهوری دور دهم ۱۳۸۸
- جنبش سبز و حوادث مرتبط
- کسب اکثریت درانتخابات مجلس نهم
- شکست در انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۹۲) و پیروزی حسن روحانی، نامزد اعتدال گرایان و اصلاح طلبان [۳]