آمار
وب سایت:
استان بوشهر
استان بوشهر از استانهای جنوبی ایران و هفدهمین استان بزرگ کشور به لحاظ مساحت است که در حاشیه خلیج فارس قرار دارد. مرکز این استان بندر بوشهر میباشد.
این استان به‌علت قرار گرفتن در ساحل استراتژیک خلیج فارس، صادرات و واردات دریایی، صنعت صیادی[۵]، وجود ذخایر نفت و گاز[۶] (پارس جنوبی و شمالی)، کشاورزی و نخلداری و وجود نیروگاه هسته‌ای از اهمیّت راهبردی و اقتصادی برخوردار است؛ به گونه‌ای که پایتخت انرژی ایران لقب گرفته‌است.[۷]
مبارزه مردم بوشهر علیه نیروهای خارجی در یکصد سال اخیر از شاخص‌های مهم تاریخی این استان است.[۸]
موقعیت
استان بوشهر از شمال به قسمتی از استان خوزستان و استان کهگیلویه و بویراحمد، از شرق به استان فارس، از جنوب و غرب به خلیج فارس و از جنوب شرق به قسمتی از استان هرمزگان محدود است. این استان با مساحتی حدود ۲۷٬۶۵۳ کیلومتر مربّع، جمعیّتی برابر ۹۸۷٫۳۵۲ نفر دارد. استان بوشهر با خلیج فارس بیش از ۷۰۷ کیلومتر مرز دریایی[۹] دارد. استان بوشهر بین ۲۷درجه و ۱۹دقیقه تا ۳۰درجه و ۱۶دقیقه عرض شمالی و ۵۰درجه و ۱دقیقه تا ۵۲درجه و ۵۹دقیقه طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ قرار دارد
تقسیمات کشوری
استان بوشهر دارای ۱۰ شهرستان، ۲۴ بخش و ۴۶ دهستان و شامل ۳۷ شهر و حدود ۹۱۰ آبادی میباشد.
طبیعت
استان بوشهر از دو بخش جلگه‌ای حاشیه ساحلی غربی و کوهستانی نوار شرقی منتهی‌الیه زاگرس جنوبی است.
ارتفاعات استان بوشهر که ادامه زاگرس فارس میباشد گچ‌ترش (رشته کوه) نام دارد. در نواحی جنوبی ارتفاعات به دریا نزدیک می‌شوند و به ارتفاعات نوکند مشهورند. قلل درانگ - کلات بوریال مند و کجور در رشته کوه کار یا کارتنگ سواحل تنگستان قرار دارند. مهمترین کوههای استان شامل: کوه خورموج (با ارتفاع ۱۸۶۰ مرتفع‌ترین قله استان بوشهر) در شهرستان دشتی، کوههای گیسکان (۱۶۰۰متر) و بزپر یا پشت پر (۱۴۲۰متر) در شرق برازجان، کوه سیاه (۱۵۰۰متر) در دشت پلنگ، کوه درنگ (۱۲۲۳متر) در شهرستان دیر، گچور (۱۶۰۳متر) و بوریال (۷۳۰متر) در تنگستان و ارتفاعات بوشکان و پازنان است.
جلگه ساحلی استان در امتداد رود دالکی و دهانه رود حله دارای ۷۰ کیلومتر و در امتداد رود مند دارای ۱۲۰ کیلومتر عرض میباشد. و اغلب خاک منطقه شور و قلیایی است.
حوزه آبریز استان: رود مند که علاوه بر رودخانه‌های استان فارس، رودخانه‌های شور خورموج - دشت پلنگ - سنا - باغان در استان همه به آن سرازیر می‌شوند. رود حله که از به هم پیوستن رودخانه دالکی و شاپور تشکیل میشود، هر دو به خلیج فارس می‌ریزند. رودخانه‌های اهرم - دره آبداری و گپ و شور گناوه از رودخانه‌های فصلی استانند. نه چشمه آبگرم در پهنای استان قرار دارد.
چهار ناحیه طبیعی استان تحت حفاظت محیط زیست قرار دارند که شامل: منطقه حفاظت‌شده مند، منطقه حفاظت‌شده نایبند، منطقه حفاظت‌شده حله و پناهگاه حیات وحش کوه‌سیاه میباشد.
آب و هوای استان گرم و خشک و در نواحی ساحلی گرم و مرطوب است. حداکثر دمای مطلق آن ۵۲٫۵ درجه سانتیگراد و حداقل آن ۱- درجه و دمای متوسط سالانه استان ۲۵٫۷ درجه میباشد. میانگین بارش ۲۲۰ میلیمتر است. هوای آن ۷ ماه گرم - ۲ ماه معتدل تا سرد و ۳ماه معتدل تا گرم میباشد. چهارده باد محلی در این استان شناخته شده‌است.
زیاگان و گیاگان
پوشش گیاهی استان بوشهر بسته به موقعیت جغرافیایی منطقه فرق می‌کند. در مناطق گرم و خشکی چون مناطق حفاظت‌شده مند و حله و پارک ملی نایبند درختان غالب گونه‌های بومی آکاسیا، کهور ایرانی، کنار، و گز است. در کنار رودخانه‌ها نی و لوئی نیز می‌رویند.[۱۰] جنگل‌های حرا نیز از جمله جنگل‌های معروف استان هستند که در مقیاس جهانی واپسین محدوده پراکنش جهانی آنها در کرانه‌های شمال غربی آسیا به شمار می‌روند. بیشترین اجتماع این جنگل‌ها در استان در خلیج نایبند است.[۱۱]
استان بوشهر به دلیل قرار داشتن در کنار آب، دارای ماهیانی در فهرست زیاگان خود است که شامل ۱۷ گونه در ۹ تیره مختلف می‌شوند. بیشتر این گونه‌ها از تیره کپورماهیان هستند و یک گونه از آنها (گربه‌ماهی‌ای با نام علمی Glyptothorax silviae) بوم‌زاد این ناحیه است. در رودخانه‌های این استان همچنین می‌توان گونه‌های اقتصادی باارزش همچون شیربت را نیز پیدا کرد.[۱۲]
دوزیستان و خزندگان این استان شامل ۴۲ گونه هستند که از این تعداد ۳ گونه دوزیست و باقی خزنده‌اند. دوزیستان شامل دو تیره وزغ‌های راستین (وزغ بی‌گوش و وزغ سبز) و قورباغه‌های راستین (قورباغه مانداب) می‌شوند. در میان خزندگان، دو گونه لاک‌پشت پوزه‌عقابی و سبز در آب‌های خلیج فارس زندگی می‌کنند و برای تخم‌گذاری به جزایر و کرانه‌های این استان می‌آیند.[۱۳] چندین گونه جکو، آگاما، اسکینگ، سوسمار خاردار، و بزمجه نیز در کنار مارهایی چون مار قطیانی، قمچه مار، سرسیاه، سوسن و غیره در بوشهر یافت می‌شوند. چهار مار کبری، جعفری، گرزه مار، و افعی شاخدار از جمله مارهای سمی استان هستند.[۱۴]
این استان به دلیل داشتن جنگل‌های حرا، میزبان تعداد بسیاری از پرندگان آب‌زی است. نوار ساحلی خلیج فارس و نیز جزیره‌های این خلیج همچنین جایگاه تخم‌گذاری و پرورش پرندگان دریایی همچون پرستوی دریایی کاکلی بزرگ، پرستوی دریایی کاکلی کوچک، و سلیم خرچنگ‌خوار هستند. مناطق کوهستانی استان بوشهر نیز که پوشش گیاهی بنه و بادام کوهی دارند گونه‌های فراوانی را در خود جای می‌دهند. از آن جمله می‌توان به سهره طلایی، سهره صورتی، گنجشک کوهی، سسک‌ها، و طرقه آبی و کوهی اشاره کرد.[۱۵]
در مجموع ۳۱ گونه پستاندار از ۶ راسته در ۱۵ تیره گوناگون در این استان یافت می‌شوند. این‌ها شامل ۳ گونه خفاش، ۱۰ گونهٔ گوشت‌خوار (از جمله کفتار، پلنگ، گربه جنگلی و خدنگ بزرگ)، و ۵ گونه جفت‌سم می‌شوند. به تازگی همچنین موش سیاه به جنگل‌های حرا هجوم آورده و حیات بسیاری از پرندگان تخم‌گذار در آن ناحیه را تهدید کرده است.[۱۶]
تاریخچه استان
قدیمی‌ترین نشانه‌های به دست آمده از سکونت در سرزمین بوشهر، به عهد عیلامی و تمدن بین‌النهرین برمی‌گردد. در زمان مادها در آغاز سده هشتم قبل از میلاد سرزمین بوشهر جزء یکی از ایالتهای جنوب غربی آن دولت بوده و در زمان حکومت هوخشتره جزو ساتراپ‌نشین چهاردهم دولت ماد بوده‌است. از دوره هخامنشیان آثار با ارزشی در اطراف شهر برازجان کشف شده‌است. در دوره ساسانیان و در زمان اردشیر بابکان شهر و رام اردشیری در دو فرسنگی شهر بوشهر بنا نهاده شد که اکنون خرابه‌های آن به نام ریشهر معروف است. شهر بوشهر در گذشته به اسامی لیان، ریشهر، راشهر، انطاکیه، بندر نادری یا ابوشهر نامیده می‌شده‌است. از اواخر قاجاریه تا سال ۱۳۱۶ کشور ایران به ۲۷ بخش تقسیم شده بود که بوشهر، بنادر و جزایر خلیج فارس یکی از این بخشها محسوب می‌گردید. از این سال در تقسیمات جدید کشوری، بوشهر و توابع آن یکی از شهرستانهای استان هفتم محسوب شده و جزء قلمرو استانداری فارس گردید. در سال ۱۳۳۹ تغییراتی در تقسیمات سیاسی کشور داده شد و بوشهر و توابع آن به نام فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج فارس به مرکزیت بوشهر از استان فارس جدا گردید. در اوایل دهه ۱۳۴۰ این فرمانداری کل و فرمانداری کل بنادر و جزایر دریای عمان تحت عنوان فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج فارس و دریای عمان ادغام گردید. در آذر ماه سال ۱۳۴۶ این فرمانداری کل به استان ساحلی تغییر نام یافت و بوشهر و توابع آن زیر نظر استانداری ساحلی به مرکزیت بندر عباس قرار گرفت. در آذر ماه سال ۱۳۴۹ شهرستانهای بوشهر و دشتستان تحت عنوان فرمانداری کل بوشهر از استان ساحلی جدا گردید و نهایتاً در تاریخ ۹ مهرماه ۱۳۵۲ استان بوشهر با دو شهرستان بوشهر و دشتستان تشکیل و پس از آن تاکنون به ۱۰ شهرستان تقسیم شده‌است.[۱۷]
استان خلیج فارس
از سال ۱۳۸۱ که تحریف نام خلیج فارس ابعاد بیشتری گرفت عده‌ای برای صیانت از نام خلیج فارس راهکارهایی دادند از جمله پیشنهاد دادند که استان بوشهر به استان خلیج فارس تغییر نام پیدا کند. اما این پیشنهادها همواره با مخالفت بعضی نمایندگان و یا بعضی افراد روبه‌رو شد.[۱۸] عده‌ای نیز پیشنهاد دادند که استان جدیدی متشکل از جزایر خلیج فارس بنام استان خلیج فارس به مرکزیت بوموسی تشکیل شود[۱۹] اما همه این پیشنهادها تا کنون بلاتکلیف مانده‌است.[۲۰] به هر حال ایده نام استان بوشهر به استان خلیج فارس و یا دریای پارس موضوعی است که در ایران طرفدارانی دارد.[۲۱]
جمعیّت
جمعیّت و پراکندگی: استان بوشهر بر اساس سرشماری سال۱۳۹۰ بالغ بر ۱٫۰۳۲٫۹۴۹ نفر جمعیّت دارد که از این مقدار، ۶۸٫۲ درصد در نقاط شهری و بقیه در نقاط روستایی سکونت داشته و کمتر از یک درصد آنان غیر ساکن هستند. ساختار جنسی و سنّی: در این استان نسبت جمعیتی ۱۱۹ وتراکم جمعیت استان در سال ۱۳۹۰ برابر با ۴۵ نفر در هر کیلومتر مربع میباشد. نرخ رشدجمعیت از سالهای ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ برابر با ۳/۱۱درصد است بوشهر بالاترین میزان رشد جمعیت در ایران را داراست این نرخ بین سالهای ۷۰-۱۳۶۵ برابر با ۵۵/۲ بوده‌است. بعد تفکیک خانوار ۴٫۱ بوده‌است. .[۲۴]
ساختار جنسی و سنّی: وضع زناشویی: در مهر ماه ۱۳۶۵ ش در بین جمعیّت ۱۰ ساله و بیشتر نقاط شهری استان بوشهر ۱/۵۶ درصد از مردان و ۴/۶۵ درصد از زنان، حداقل یک بار ازدواج کرده بودند. این نسبت در نقاط روستایی برای مردان ۳/۵۶ درصد و برای زنان ۶/۶۳ درصد بوده‌است. نسبت افراد هرگز ازدواج نکرده در جمعیت ده ساله و بیشتر در نقاط شهری، برای مردان ۹/۴۱ درصد و برای زنان ۱/۳۳ درصد و در نقاط روستایی، برای مردان ۳/۴۲ درصد و برای زنان ۱/۳۵ درصد بوده‌است.
مهاجرت
منطقه بوشهر به لحاظ موقعیت سوق‌الجیشی و وجود شرکت‌های بزرگ نفتی و اجرای طرحهای صنعتی بزرگ مانند نیروگاه اتمی بوشهر و کشتی سازی، نیروی انسانی فعال استانهای مجاور و مناطق دیگر را به خود جذب کرده‌است. در داخل منطقه نیز جابه‌جایی جمعیّت افزایش یافته‌است، زیرا به علّت کمبود امکانات کشاورز به‌ویژه کمبود آب و زمینهای مورد نیاز و نبودن امکانات رفاهی و نیز پایین بودن سطح درآمد کشاورزان، مهاجرت روستائیان به شهرهای استان شدت گرفته‌است. به علّت نزدیک بودن این استان به شیخ نشینهای خلیج فارس، عدّه‌ای از اهالی منطقه، برای کار و امرار معاش به کشورهای واقع در کرانه خلیج فارس و دریای عمان مهاجرت کرده‌اند.
نژاد
با توجه به کشفیات باستانشناسی و مدارک مکتوب تاریخی، معلوم گردیده‌است که بخش‌های گوناگون ایران از جمله استان بوشهر سکونت‌گاه نژادها و گروههای گوناگونی بوده‌است. پیش از ورود و استقرار آریائیان در منطقه بوشهر، نژادهادی بومی در این سامان می‌زیسته‌اند و مدارکی که از عصر حجر، کاکولیتیک و برنز (مفرغ) قدیم باقی‌مانده‌است بر این قضیه گواهی می‌دهد که علاوه بر نژاد مدیترانه‌ای، نژادهای دیگر مانند: دراویدی، سیاه پوست، سامی، عیلامی، سومری، نوردیک، عرب، لر و بهبهانی در سرزمین بوشهر سکونت داشته‌اند و یا به مرور به این منطقه مهاجرت کرده‌اند. و فرهنگهای متفاوتی در آنجا با هم اختلاط یافته‌است.[۲۵]
زبان و گویشها
بیشتر مردم استان بوشهر به زبان فارسی جنوبی با گویش محلی (بندری) تکلم می‌کنند. لهجه‌ها و گویشها در روستاها بیشتر از شهرها تنوع دارد. برخی از اهالی جزیره شیف و بنادر کنگان و عسلویه نیز به زبان عربی صحبت می‌کنند. فارسی در منطقه بوشهر با گویش بردستانی، گویش دشتی، گویش تنگستانی، گویش کازرونی و گویش اچمی گفتگو میشود. مردم سواحل خلیج فارس و جزایر آن به گویشی صحبت می‌کنند که رگه‌هایی از گویشها و زبانهای شبانکارهای، بلوچی، ترکمنی، لری و برخی واژه‌های انگلیسی، هلندی، پرتغالی، هندی و عربی را داراست ولی استخوان‌بندی و ریشه آن فارسی است. مردم شهرستانهای شمالی استان مانند دشتستان، گناوه و به‌ویژه دیلم با زبان لری و مردم شهرستانهای جنوبی مانند قسمت‌هایی از شهرستانهای دیر، کنگان و به‌ویژه جم نیز به فارسی لهجه‌دار صحبت می‌کنند.[۲۶][۲۷]
اقوام
- نظرسنجی سال ۱۳۸۹
طی پژوهشی که شرکت پژوهشگران خبره پارس به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۸۹ انجام داد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه گیری شد در استان بوشهر به قرار زیر بود: ۹۱٫۸ فارس (۹۲% مرد، ۹۱٫۳% زن)، ۱ ترک (۱% مرد، ۱٫۱% زن)، ۴٫۱ عرب (۳% مرد، ۴٫۳% زن)، ۲٫۱ لر (۲% مرد، ۲٫۲% زن)، ۰٫۵ سایر و ۰٫۵ بدون‌جواب بودند.[۲۸]
دین
بیشتر اهالی استان را پیروان اسلام تشکیل می‌دهند که اکثریت شیعه هستند و اهل سنت نیز بیشتر در شهرستان کنگان و عسلویه در جنوب شرق استان و جزیره شیف زندگی می‌کنند.
اقتصاد
استان بوشهر به دلیل وجود منابع عظیم نفت و بخصوص گاز پایتخت انرژی ایران لقب گرفته است.
اقتصاد استان به بخش‌های کشاورزی، تجارت، دامداری، شیلات و تا حدودی زیادی به صنعت متکی است.
تجارت با کشورهای عربی همسایه باعث رونق اقتصادی شده‌است.
صنایع
صنایع این استان نیز به دو بخش صنایع دستی و ماشینی تقسیم می‌شوند و مهمترین آنها را صنایع کشتی و لنج سازی، توربافی، کوزه، سفال و... تشکیل می‌دهد. به غیر از شرکت ملی صنایع دریایی و نیروگاه اتمی مالکیت صنایع استان عمدتاً به بخش خصوصی تعلق دارد.
بوشهر، پیش از بسیاری از شهرهای مهم ایران دارای صنایع جدیدی از قبیل یخ سازی و برق بوده‌است. مردم بوشهر از اولین ایرانیانی بودند که با مجله و روزنامه آشنا شدند. یکی از نخستین شهرهایی که کارخانه چاپ سنگی را وارد کرد، بوشهر بود؛ از همین رو در بوشهر روزنامه‌های زیادی همچون «مظفری»، «خلیج ایران» و «ندای جنوب» به چاپ و نشر می‌رسید.
هم اکنون استان بوشهر با توجّه به موقعیت استراتژیک خود و داشتن منابع و صنایع مختلفی نظیر نفت و گاز، به‌ویژه میدانهای گازی پارس جنوبی در عسلویه و کنگان و پارس شمالی در دیر، بردخون و شهرستان دشتی به عنوان بزرگ‌ترین منبع مستقل گازی در جهان و وجود پالایشگاه عظیم گاز در جم و نیز دارا بودن یکی از مهمترین ترمینال‌های صادرات نفت خام جهان در جزیره خارک و همچنین اجرای طرحهای کلان صنعتی از قبیل نیروگاه اتمی بوشهر، کشتی سازی و مانند این‌ها، انتظار می‌رود در آینده‌ای نزدیک، سیمای خود را به عنوان یکی از مناطق مهم صنعتی و اقتصادی جهان تغییر دهد.
استان ایلام
استان ایلام
| ایلام | |
|---|---|
 |
|
| مرکز | ایلام |
| مساحت | ۲۰٬۱۳۳ کیلومترمربع |
| جمعیت (۱۳۹۰) | ۵۵۷۵۹۹ نفر[۱] |
| تعداد شهرستانها | ۱۰ |
| منطقه زمانی | IRST (گرینویچ+۳:۳۰) |
| -تابستان (دی‌اس‌تی) | IRDT (گرینویچ+۴:۳۰) |
| زبان(های) گفتاری | کردی، لری، لکی، عربی |
استان ایلام یکی از استانهای کشور ایران است که در باختر این کشور و در ناحیه‌ای کوهستانی و نیمه گرم قرار گرفته‌است. مرکز این استان شهر ایلام است(شهر ایلام سومین شهر مهم کردنشین ایران بعد از کرمانشاه وسنندج میباشد).[۲] استان ایلام از غرب با کشور عراق، از جنوب با استان خوزستان، از شرق با استان لرستان و از شمال با استان کرمانشاه همسایه‌است.استان ایلام یکی از استان های مهم کردنشین ایران محسوب میشود.
این استان از استانهای کمابیش جنگلی ایران است. پیش از دوره رضاشاه به این ناحیه پشتکوه می‌گفتند، اما در شهریور ۱۳۱۴ ه. ش. در زمان پادشاهی رضاشاه به موجب تصویب‌نامهٔ هیأت وزیران و به منظور یادآوری عظمت و شکوه تمدن عیلام باستان، نام روستای حسین‌آباد، به ایلام تغییر یافت و این روستا به عنوان شهر و مرکز استانی به نام ایلام انتخاب شد. منطقه تمدن باستانی عیلام در استانهای فارس و خوزستان امروزی تمرکز داشت اما ظاهرا تصمیم دوران رضاشاه برای نام‌گذاری استان ایلام به این موضوع برمی‌گردد که منطقه پشتکوه نیز در دوره‌هایی بخشی از ناحیه عیلام باستان بوده‌است.
ایلام دومین استان ایران به لحاظ امنیت است.[۳]
دلیل نام‌گذاری
در شهریور ۱۳۱۴ ه. ش. در زمان سلطنت رضا شاه به موجب تصویب نامهٔ هیات وزیران و به منظور یادآوری عظمت و شکوه تمدن عیلام باستان، نام قصبه حسین‌آباد، به ایلام تغییر یافت.
ایلام شکلی نادرست از واژه سامی عیلام به معنای جای بلند و منطقهٔ کوهستانی است.[۴][۵] که پرهیز از حرف «ع» عربی در این تغییر املا تاثیر داشته‌است.
پیش از اسلام
این سرزمین، بنا به اسناد تاریخی فراوان، بخشی از کشور عیلام باستان بوده که در ۶۴۰ سال پیش از میلاد به دست آشور بانی پال به تصرف شد. در کتیبه‌های بابلی، عیلام را " آلامتو" یا "آلام"خوانده‌اند. که به قولی به معنای کوهستان یا "کشور طلوع خورشید" است. بر طبق جدیدترین نظریه از دکتر والتر هینتس ، استان ایلام کنونی یکی از مهم ترین بخش های امپراتوری ایلام بوده است. این منطقه به لحاظ موقعیت جغرافیایی و کوهستانی بودن بر سرزمین بین النهرین مسلط بوده است و فاتحان و مهاجمان سومری ، اکدی و بابلی گاه از طریق مسیرهای پر پیچ و خم آن، وارد سرزمین ایلام باستان می شدند و از منطقه استان ایلام کنونی که در آن زمان به عنوان یکی از ایالت های ایلام به نام ( ورهشی ) یا ( مرهشه ) خوانده می شده است، با پیمودن دره ها و کوهستان های آن به سوی شمال جلگه های خوزستان و شوش پیشروی می کردند و شهرها و مناطق پر جمعیت ایلام را مورد هجوم و قتل وغارت قرار داده اند.ورهشی به احتمال قوی منطقه ی کوهستانی پشتکوه - ایلام امروزی - و سرزمین اطراف کرخه ی علیا - سیمره امروزی - در قسمت شمال غرب سوزیانا بوده است. بیشتر مورخان نیز بر این باورند که ورهشی یک ایالت و حکومت کاملا مستقل از ایلام باستان بوده است که گاهی متحد حکومت های بین النهرین و گاه متحد ایلام می شده است و زمانی که حکام ایلامی قوی بوده اند، ورهشی را ضمیمه خاک خود می کرده اند.[۶] . مدتی پس از سقوط عیلام، حوزه فرمانروایی آنان به دو منطقه تحت نفوذ پارسها و مادها در غرب تقسیم شد. در دوره هخامنشی جزئی از امپراطوری هخامنشی بوده‌است. بعد از تسخیر ایران به وسیله اعراب مسلمان، احتمال دارد که این ناحیه جزئی از ایالت کوفه بوده باشد. از اوایل قرن چهارم تا اوایل قرن ششم خاندان حسنویه کرد بر لرستان و ایلام حکومت می‌کردند و از سال۵۷۰ تا ۱۰۰۶ اتابکان لر بر لرستان و پشتکوه حکومت کرده‌اند. تا آن که با کشته شدن شاهوردی خان واپسین حکمران اتابکان لر به دست شاه عباس یکم در آن سال حکومت بر این ناحیه و از سوی شاه عباس به حسین خان، نخستین والی از والیان پشتکوه داده شد. غلامرضا خان ابوقاره، آخرین والی این دودمان نیز در سال ۱۳۰۷ واز سوی رضا شاه به صورت تقریبا مسالمت آمیزی از حکومت برکنار شد. از سال ۱۳۰۹ شمسی در تقسیمات کشوری، ایلام بخشی از استان پنجم یعنی کرمانشاه گردید..[۷]
پس از اسلام
پس از تسلط اعراب مسلمان بر ایران، ایلام و لرستان و شهرهای دیگری را به نام ایالت «جبال» نامیدند و چون حاکم این منطقه یعنی ماسبذان و مهرجانقذق، به حاکم کوفه مالیات و خراج می‌دادند؛ از این‌رو این منطقه را ماه کوفه می‌نامیدند.[۸]
بعد از پنج قرن از حکومت اعراب بر ایران، برای سهولت اداره آن ناحیه، منطقه مزبور به دو منطقه بختیاری و لرستان تقسیم گشت، که برای بازشناختن آنها از یکدیگر، قسمت بختیاری امروز را لر بزرگ و لرستان امروزی را که منطقهٔ ایلام (ماسبذان و مهرجان قذق) نیز جزو آن محسوب می‌شد، لر کوچک می‌گفتند.[۹] در حدود سه قرن حکومت محلی منطقه در دست اتابکان بود. پس از سقوط اتابکان حکومت محلی منطقه به دست والیان افتاد، که بر تمام منطقه لرستان، از جمله ایلام، حکومت می‌کردند. در ابتدا مقر حکومت والیان در قلعهٔ «فلک الافلاک» خرم‌آباد امروزی بود، اما در دوره قاجاریه به جهت تضعیف قدرت والیان و با توجه به اختلاف‌هایی که در امور مرزی، ایران و عثمانی بوجود آمده بود، حکومت ایلام از لرستان جدا و مقر والی، از قلعهٔ «فلک الافلاک» خرم‌آباد به «پشتکوه» که به ایلام اطلاق می‌شد، انتقال یافت و چون ایلام (پشتکوه) به خط مرزی ایران و عثمانی نزدیک تر بود، از تجاوز دولت عثمانی و تحریکات آنان جلوگیری به عمل می‌آوردند.
در دورهٔ قاجاریه، به واسطه اهمیت لرستان این ولایت به دو منطقهٔ پشتکوه[۱۰] (استان ایلام امروزی) و پیشکوه (لرستان کنونی) با مرکزیت خرم‌آباد تقسیم گردید و چون ایلام در دامنه‌های غربی رشته کوه زاگرس و پشت لرستان امروزی (خرم‌آباد) قرار گرفته‌است و قسمتی از خاک ایلام در کوههای کبیر کوه واقع شده‌است، لذا آن را پشتکوه نامیدند و پشتکوه همان ماسبذان (و مهر جانقذق) است.[۱۱] از این زمان حکومت از لرستان جدا اداره می‌شد و والیان ایلام مستقیما از حکومت مرکزی ایران اطاعت می‌کردند. پس از انتقال مرکز حکومت والی به ایلام، به واسطهٔ پراکندگی مردم در دو ناحیهٔ «ده بالا» و «ده پایین» با همین عنوان از آن نام می‌بردند. پس از مرگ «حسن خان» والی، و به قدرت رسیدن «حسین قلی خان» مدت‌ها، شهر ایلام امروزی به این علت که مقر تابستانی والی بود به «حسین‌آباد» پشتکوه معروف شد و از آن، به نام «حسین‌آباد» یاد شده‌است و تا مدت‌ها ایلام یکی از شهرستانهای استان پنجم کشور (کرمانشاهان) بود.[۱۲]ا
ایلام در دوران جنگ ایران و عراق آسیب فراوانی دید؛به طوریکه ۳۴٬۷۷۲ واحد مسکونی در سطح استان به کلی ویران شد.[۱۳]
مردم
جمعیت
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت استان ایلام در سال ۱۳۸۵ برابر با ۵۴۵۷۸۷ نفر بوده‌است که از این میان ۲۷۸۵۶۶ نفر مرد و بقیه زن بوده‌اند. این استان ۱۱۱۵۵۹ خانوار دارد. جمعیت شهرنشین این استان ۳۳۱۲۳۱ نفر است[۱].
گروههای قومی
طی پژوهشی که شرکت پژوهشگران خبره پارس به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۸۹ انجام داد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه گیری شد در استان ایلام به قرار زیر بود: ۸۶ کرد (۸۸٫۳% مرد، ۸۴٫۲% زن)، ۱۰٫۷ لر (۱۰% مرد، ۱۲٫۳% زن)، ۱٫۷ سایر و ۱٫۷ بدون‌جواب بودند.[۱۴]
ايل ريزوند واقع در دهستان ريزوند
ایل بدره
ایل عالی بیگی
ایل ایوان
ایل بالاوند زردلان
ایل بولی
ایل کلهر
ایل چعب (عرب)
ایل ده بالایی
ایل سگوند
ریزوند
ارکوازی
وایلات لک و لر در سراسر استان به صورت پراکنده ساکن هستند
- طوایف مستقل استان ایلام:
دهستان هندمینی، چشمه داوی، رشنو، لک، زرگوش، ، ، جودکی، قیاسوند، کولیوند.
طوایف لر استان ایلام:
- ایل کاحیرده در شهرستان دهلران و بخش مورموری شهرستان آبدانان
- ایل شوهان یا شوهو در مهران،ایلام
- ایل میر در دره شهر
- سیلیورزی در آبدانان و ایلام
- ایل دیناروند در دینارکوه و دال پری
- ایل حسنوند وبیرانوند که از استان لرستان شهرستان الشتر به دره شهر مهاجرت کرده اند
- ایل سگوند در دشت عباس و آبدانان و دهلران
- حیدروند در آبدانان
- بازگیر در گیچه
- سه سه در دره شهر
- پیرحیاتی در ایلام
- رشنوادی در ایلام
- تیلاوی در ایلام و پلنگ آباد
- حیدری در ایلام
- کولیوند در وزیر آباد و قلا تسمه
- قیاسوند در دره شهر
- چگنی در شیروان
- ایل جودکی در آبدانان
استان البرز
استان البرز
| البرز | |
|---|---|
 |
|
| مرکز | کرج |
| مساحت | ۵٬۸۳۳ کیلومترمربع |
| جمعیت (سرشماری۱۳۹۰) | ۲۴۱۲۵۱۳ نفر[۱] |
| پراکندگی | دوم در ایران |
| تعداد شهرستانها | ۶ |
| منطقه زمانی | IRST (گرینویچ+۳:۳۰) |
| -تابستان (دی‌اس‌تی) | IRDT (گرینویچ+۴:۳۰) |
| زبان(های) گفتاری | بیشترین کاربرد:فارسی، ترکی، کردی، گیلکی، مازنی و لری |
| استاندار | سيد طاهر طاهري[۲] |
استان البرز سی و یکمین استان ایران است.[۳] در جلسهٔ هیئت دولت در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۸ لایحهٔ تأسیس این استان تصویب و به مجلس شورای اسلامی فرستاده شد.[۴] در ادامه با تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۱۳۸۹/۴/۷ استان البرز بطور رسمی شکل گرفت.[۵] در این طرح پیشنهادی کرج به عنوان مرکز استان درنظر گرفته شده‌است. این شهر در ۲۰ کیلومتری غرب تهران و در حوزهٔ استحفاظی استان تهران قرار گرفته بود که با جمعیتی بالغ بر ۱٬۶۱۴٬۶۲۶ نفر، چهارمین شهر پرجمعیت ایران پس از شهرهای تهران، مشهد و اصفهان محسوب می‌گردد. همچنین محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۹ در نامهای به وزارت کشور قانون تأسیس استان البرز که در جلسهٔ علنی دوم تیر ۱۳۸۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده بود و شورای نگهبان نیز آن را تایید کرده بود، جهت اجرا ابلاغ کرد.[۶] نام این استان از رشته‌کوه البرز گرفته شده‌است که بخش مهمی از آن از شمال این استان می‌گذرد.[۷] در تاریخ ۲۲ شهریور ۱۳۸۹ با حضور وزیر کشور، استانداری البرز رسما شروع به فعالیت نمود.[۸] عیسی فرهادی به‌عنوان نخستین استاندار البرز انتخاب شده‌بود.[۹] در آبان ۹۱ پخش آزمایشی با روزانه ۳ ساعت برنامه آغاز بکار کرد و با شروع سال ۹۲ به روزانه ۸ ساعت رسید. در روز چهارم خرداد ۹۲ بصورت رسمی و با روزانه ۱۰ ساعت برنامه بصورت رسمی افتتاح گردید. به دلیل اینکه در استان البرز از همه اقوام ایرانی ساکن هستند، این شبکه به شبکه اقوام ایرانی لقب گرفت.برای نمونه بیشتر ساکنان شهر کرج از آذری ها هستند بخصوی تبریز و میانه .
شهرستانهای استان البرز
- شهرستان کرج به مرکزیت شهر کرج شامل بخش‌های مرکزی و آسارا
- شهرستان ساوجبلاغ به مرکزیت شهر هشتگرد شامل بخش‌های مرکزی، چندار، چهارباغ
- شهرستان نظرآباد به مرکزیت شهر نظرآباد شامل بخش‌های مرکزی و تنکمان
- شهرستان طالقان به مرکزیت شهر طالقان[۱۰]
- شهرستان اشتهارد به مرکزیت شهر اشتهارد شامل بخش‌های
- شهرستان فردیس به مرکزیت شهر فردیس شامل بخش‌های مشکین دشت
مردم
- نظرسنجی سال ۱۳۸۹
طی پژوهشی که شرکت پژوهشگران خبره پارس به سفارش شورای فرهنگ عمومی در سال ۸۹ انجام داد و براساس یک بررسی میدانی و یک جامعه آماری از میان ساکنان ۲۸۸ شهر و حدود ۱۴۰۰ روستای سراسر کشور، درصد اقوامی که در این نظر سنجی نمونه گیری شد در استان البرز به قرار زیر بود: ۴۷ فارس (۴۶٪ مرد، ۴۸٫۳٪ زن)، ۳۶٫۱ ترک (۳۶٫۴٪ مرد، ۳۵٫۷٪ زن)، ۷٫۴ کرد (۷٫۱٪ مرد، ۷٫۸٪ زن)، ۴٫۴ شمالی شامل گیلک، مازنی، تالشی و ترکمن (۴٫۶٪ مرد، ۳٫۹٪ زن)، ۳٫۲ لر (۲٫۹٪ مرد، ۳٪ زن)، ۰٫۶ عرب (۱٫۷٪ مرد)، ۱٫۱ سایر و ۰٫۲ بدون‌جواب بودند.[۱۱]
جاذبه‌های گردشگری و مذهبی استان البرز
- جاده چالوس
- طالقان
- سد امیر کبیر
- امامزاده عبدالقهار
- امامزاده حسن
- پیست دیزین
- روستای زیبا و تاریخی ورده (البرز)
- روستای زیبای برغان
- امامزاده محمد
- امامزاده داود
- کاروانسرای شاه عباسی
- کاخ سلیمانیه
- کاخ شمس
- باغ‌های جهانشهر
- رود کرج
|
استان البرز
|
||
|---|---|---|
| مرکز |
|
|
| شهرستانها | ||
| شهرها | ||
استان اصفهان
استان اصفهان
| اصفهان | |
|---|---|
 |
|
| مرکز | اصفهان |
| مساحت | ۱۰۷٬۰۲۷ کیلومترمربع |
| جمعیت (۱۳۹۰) | ۴٨٧٩٣١٢[۱] |
| تعداد شهرستانها | ۲۲ |
| منطقه زمانی | IRST (گرینویچ+۳:۳۰) |
| -تابستان (دی‌اس‌تی) | IRDT (گرینویچ+۴:۳۰) |
| زبان(های) گفتاری | فارسی ، لُری |
| نماینده ولی فقیه | سید یوسف طباطبایی‌نژاد |
| استاندار | رسول زرگرپور[۲] |
استان اصفهان، استانی است در میانه‌ی ایران با مرکزیت شهر اصفهان. این استان با مساحتی حدود ۱۰۵٬۹۳۷ کیلومتر مربع بین ۳۰ درجه و ۴۳ دقیقه تا ۳۴ درجه و ۲۷ دقیقه عرض شمالی خط استوا و ۴۹ درجه و ۳۶ دقیقه تا ۵۵ درجه و۳۱ دقیقه طول شرقی نصف النهار گرینویچ قرار دارد. استان اصفهان که در مرکز ایران واقع شده‌است از شرق به استانهای یزد و خراسان جنوبی، از شمال به استانهای سمنان، قم و مرکزی، از غرب به استانهای لرستان و چهارمحال و بختیاری، از جنوب به استانهای کهگیلویه و بویراحمد و فارس محدود است.[۳]اصفهان قطب تولید آهن، فولاد، مصالح ساختمانی و پتروشیمی در ایران است.[۴]
آمار
۱۰ درصد از بیابان‌های ایران در استان اصفهان است که بخش اعظم آن را شهرستانهای نجف آباد، اردستان، نطنز، آران و بیدگل، کاشان و اصفهان شامل میشود. حدود ۳۴۰ هزار هکتار از جنگل‌های دست‌کاشت ایران نیز در استان اصفهان و از این وسعت ۹۰ هزار هکتار در شهرستان اردستان قرار دارد.[۵]
استان
استان اصفهان یکی از بزرگ‌ترین مراکز تولید انواع مختلف صنایع دستی ایران بشمار می‌رود. این استان از دیرباز گهواره هنرهای زیبا و صنایع دستی بوده‌است. تزئینات آجری، کاشی کاری، گچ بری و انواع خط در آثار تاریخی اصفهان، از قرن‌ها پیش تا دوره معاصر، بر اطراف و جوانب مناره‌ها و داخل و خارج مساجد، قصرها و هنرهای زری دوزی و قلم کاری، ترمه و نقره کاری و زرنگاری و رونویسی انواع کتاب، قرآن و قطعات نگارگری و نقاشی جملگی به مرکزیت هنری اصفهان گواهی می‌دهند.
سیم کشی، زرکشی، زربافی، گلابتون دوزی، ، پولک دوزی، زنجیره بافی، قالی بافی و نساجی از صنایع دستی رایج اصفهان است. این صنایع در عهد شاهان صفوی رونق فراوان داشت. در دوران قاجاریه، بازار صنایع دستی در اصفهان از رونق افتاد. ولی بعد از انقلاب مشروطه باز توسعه یافت. به طور کلی طرح و نقش عموم دست ساخته‌های اصفهان اعم از فرش و قلمکار و ظروف قلم زنی و کاشی، دوختنی‌های روی پارچه تحت تأثیر طرحهای تزئینی دوران صفویه قراردارد و طراحان اصفهان، به نسبت قدرت درک و مهارت خود از آثار قدیمی برمی‌گیرند و با خلاقیت خود، آنها را زیباتر می‌سازند.
مردم
مردم استان اصفهان به طور عمده از مردم فارس هستند. قومهای مختلف دیگری نیز در این استان ساکن هستند که به ترتیب جمعیت عبارتنداز: لرها، ترک‌ها، ارمنی‌ها، گرجی‌ها، کولی‌هاوعرب‌ها.
دین
بیشتر مردم این استان مسلمان هستند همچنین مسیحیان، کلیمیان و زرتشتیان نیز اقلیتهای غالب توده مردمی استان اصفهان را تشکیل می‌دهند. تفکیک دین خانوارهای استان چنین است: ۴۵۵٩٢۵۶ کل خانواده استان اصفهان، ۴۵۳۲۰۳۰ خانواده مسلمان، ٩١٣٠ خانواده مسیحی ، ۹۵۱ خانواده کلیمی ، ۴۴۵ خانواده زرتشتی، ۷۰۵۰ خانواده متدین به سایر دینها در استان زندگی می‌کنند. [۶] کهنگ (اردستان)، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان اردستان در استان اصفهان ایران است. این روستا در دهستان برزاوند قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۸۵۴ نفر (۲۵۹خانوار) بوده‌است
وجه تسمیه
شهر اصفهان از روزگاران کهن تا کنون به نامهای: آپادانا، آصف‌هان، اسباهان، اسبهان، اسپاتنا، اسپادنا، اسپاهان، آسپدان، اسپدانه، اسپهان، اسپینر، اسفاهان، اسفهان، اصباهان، اصبهان، اصپدانه، اصفاهان، اصفهان، اصفهانک، انزان، بسفاهان، پارتاک، پارک، پاری، پاریتاکن، پرتیکان، جی، دارالیهودی، رشورجی، سپاهان، سپانه، شهرستان، صفاهان، صفاهون، گابا، گابیان، گابیه، گبی، گی، نصف جهان و یهودیه سرشناس بوده‌است.
بیشتر نویسندگان بر این باورند که چون این ناحیه پیش از اسلام، به ویژه در دوران ساسانیان، مرکز گردآمدن سپاه بود و سپاهیان مناطق جنوبی ایران، مانند: بختیاری، خوزستان، کرمان، فارس، سیستان و... در این ناحیه گرد آمده و به سوی محل نبرد حرکت می‌کردند، آنجا را «اسپهان» گفته، سپس عربی شده و به صورت «اصفهان» درآمده‌است.
این شهر دارای واژگان کهنتری است که با نام کنونی آن، هیچ گونه پیوندی ندارد، مانند :انزان، گابیان، گابیه، جی، گبی، گی، گابا.
یاقوت حموی، می‌نویسد : «اصفهان یا اسپهان از کلیه اسباه است که به معنی سپاه و سگ میباشد.»
استاد پورداود، می‌گوید : «ارزش این وجه اشتقاق فقط در این است که می‌رساند در لهجه قدیم اصفهانی، اسباه به معنی سگ نیز بوده‌است» پورداود یادآور شده‌است که بطلمیوس، جغرافیانگار سده دوم میلادی، نام این شهر را «اسپدان» نگاشته، سپس می‌گوید واژه اصفهان روی اسپاهان قرار گرفته که خود شامل سپاه به معنی ارتش و هان اسم مکان، یعنی جای سپاه است.
نویسنده کتاب حدودالعالم از این شهر به نام «سپاهان» یاد کرده، می‌گوید : «سپاهان شهری عظیم است و آن دو شهر است : یکی را جهودان خوانند و یکی را شهرستان و در هر دو منبر نهاده‌اند...»
در کتیبه‌های پارسی هخامنشی، انزان شامل ناحیه اصفهان و بختیاری بوده و پیش از کورش، مرکز قدرت هخامنشیان در این ناحیه بوده و پس از کورش انزان به گابیان تبدیل یافته و استرابن هم آن را به همین نام خوانده‌است و گابیان رفته رفته به جی تغییر یافت.
هرتسفلد نگاشته‌است : اصفهان نام بلوکی از ولایت پریت کان و نام شهر «گبی» بوده‌است. گبی بعدها «گی» و سپس عربی شد و به «جی» تبدیل یافت.
در سده ۲ میلادی، نام گبی و اسپدانا در نقشه بطلمیوس دیده میشود. وی «اسپدانا»ی پارسی زمان هخامنشی را از کتاب ارتستنس، مدیر کتابخانه اسکندر مقدونی برداشته بود. در یک نقشه جهان نما که ۱۰۰ سال پیش از بطلمیوس ترسیم شده‌است، این نام به صورت ساسانی «سپانه» یعنی سپاهان نگاشته شده و معنی آن، جای لشکریان است.
اسکندر مقدونی هنگام دنبال کردن داریوش هخامنشی به پارتاک یا پارک یاگی آمد و آن را گشود و اکسازر را که والی شوش بود به حکومت پارتاک گمارد. تاریخ نگاران پیشین، پارتاک را پاریتاکن نامیده‌اند که به پارسی آن روزی پرتیکان می‌گفتند و امروز فریدن می‌خوانند. پرتیکان به تمامی ناحیه اصفهان اطلاق می‌شده‌است.
پارتیکن نام یکی از قبایل بختیاری باستان بوده است و نام فریدن بازمانده آن می باشد که در حال حاضر بخش بزرگی از آن بختیاری نشین است و تا دوره صفویان اکثر ساکنین آن بختیاری بودند و در زمان صفویه ارامنه و گرجی ها و ترک ها به این ناحیه کوچ داده شدند.
استان اردبیل
استان اردبیل
| اردبیل | |
|---|---|
 |
|
| مرکز | اردبیل |
| مساحت | ۱۷٬۹۵۳ کیلومترمربع |
| جمعیت (۱۳۹۰) | ١٢۴٨۴٨٨ [۱] |
| تعداد شهرستانها | ۱۰ |
| منطقه زمانی | IRST (گرینویچ+۳:۳۰) |
| -تابستان (دی‌اس‌تی) | IRDT (گرینویچ+۴:۳۰) |
| زبان(های) گفتاری | اکثریت ترکی آذربایجانی و اقلیت تاتیو کردی گرمانج[۲] تالشی[۳] |
| نماینده ولی فقیه | سید حسن عاملی |
| استاندار | مجید خدابخش [۴] |
استان اردبیل یکی از استانهای ایران است که در شمال غربی این کشور واقع شده‌است. مساحت این استان ۱۷۹۵۳ کیلومتر مربع (حدوداً ۱٫۰۹ درصد از مساحت کل کشور)[۵] و جمعیت آن بر اساس سرشماری سال 1390 برابر یک میلیون و 249 هزار نفر[۶] میباشد. مرکز این استان شهر اردبیل است و بر طبق آخرین تقسیمات کشوری، شامل ۱۰ شهرستان، ۲۵ بخش، ۲۱ شهر و ۶۶ دهستان میشود.[۵]در ۲۲ دی سال ۱۳۷۱ لایحه استان شدن اردبیل در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و این استان در ۲۳ فروردین سال ۱۳۷۲ پس از نزدیک به ۳۰ سال پیگیری مردم اردبیل، از استان آذربایجان شرقی جدا و به استانی مستقل تبدیل شد.[۷]
استان اردبیل یکی از مناطق گردشگری در ایران است. یکی از ویژگی‌های این استان آب و هوای مطبوع و خنک این منطقه در فصل‌های بهار و تابستان است. مجتمع‌های آبگرم سرعین در 22 کیلومتری غرب شهر اردبیل یکی از مشهورترین مناطق گردشگری استان اردبیل است که در فصل‌های گرم -به خصوص تابستان- میزبان ده‌ها هزار نفر گردشگر از اقصی‌نقاط ایران و کشورهای خارجی است. سرعین بیشترین تعداد هتل و هتل آپارتمان‌ها را با جمعیت نسبتاً کم ساکن در خود در مقایسه با سایر مناطق گردشگری ایران دارد.
مردم
اکثر ساکنان استان اردبیل را آذربایجانی‌ها تشکیل می‌دهند که به زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند.[۸] البته در پاره‌ای از نواحی شهرستان خلخال (در جنوب استان) زبانهای تاتی و تالشی نیز در بین مردم تکلم میشود.[۹][۱۰][۱۱]
جغرافیا
استان اردبیل یکی از استانهای شمال غربی ایران محسوب میشود. این استان از شمال به جمهوری آذربایجان، از سمت غرب به استان آذربایجان شرقی، از سمت شرق به استان گیلان کوههای تالش و از سمت جنوب به استان زنجان محدود شده‌است.[۱۲] استان اردبیل، طبق آخرین تقسیمات کشوری، از ۱۰ شهرستان، ۲۵ بخش، ۲۴ شهر و ۶۶ دهستان، تشکیل یافته‌است.
شهرستانهای استان اردبیل
 |
جمهوری آذربایجان | |
||
| گیلان |  |
آذربایجان شرقی | ||
 اردبیل  |
||||
 |
||||
| زنجان |
گردشگری
چشمه‌های آب معدنی
یکی از مهمترین جاذبه‌های گردشگری استان اردبیل، چشمه‌های آبگرم این استان واقع در شهر سرعین در ۳۰ کیلومتری شهر اردبیل است. در این شهر، ۸ چشمه آبگرم معدنی وجود دارد. علاوه بر این چشمه هاي آب معدني شابيل و قوتورسويي نيز در لاهرود قرار دارد، به غير از اين دو شهر 12 چشمه آب معدنی دیگر در شهرهای دیگر استان از جمله كيوي، نیر و مشگین‌شهر وجود دارد.[۱۳]
سبلان
کوهستان سبلان در جنوب شرقی مشکین شهر و در فاصله ۲۵ کیلومتری آن واقع شده‌است.[۱۴] این کوهستان دارای پوشش گیاهی متنوعی است و بیش از ۳۰۰۰ گونه گیاهی در آن شناسایی شده‌است.[۱۵] این کوه، یکی از آتشفشانهای خاموش کشور محسوب میشود و ارتفاع بلندترین قله این کوه که سلطان ساوالان نام دارد، 4848 متر از سطح دریا میباشد.[۱۶]
آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی
بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی یکی از ده اثر باستانی مهم کشور به‌شمار می‌رود.[۱۷] این بنا در سال ۷۶۵ هجری بنا شده‌است و در طول زمان مورد احترام پادشاهان صفوی بوده‌است.[۱۷] بنای کنونی این بقعه شامل مجموعه‌ای از گورهای شاهان و شاهزادگان صفوی و چند ساختمان دیگر (ازجمله آرامگاه شاه اسماعیل صفوی، مسجد جنت سرا، چینی‌خانه، حرم‌خانه و...) میشود.[۱۸] این اثر سال ۱۳۸۹ در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسید.
شورابیل
دریاچه شورابیل درحریم شهری اردبیل قراردارد و شهرکهای کوثر. مهر. راه وترابری. دادگستری. ولیعصر و دانشگاههای محقق اردبیلی.پیام زور. علوم پزشکی و نمایشگاه بین‌المللی اردبیل درحاشیه این دریاچه قرارگرفته‌اند. جهت اقامت توریست خارجی ومیهمانان داخلی هتل شورابیل بادرجه بندی دوستاره تاپ درساحل شمالی دریاچه و مجتمع توریستی کوثر با درجه بندی سه ستاره تاپ و با امکانات چهل وشش واحد سوئیت ویلائی وسالن کنفرانس وسالن همایش ودوباب رستوران.کافی شاپ. کافی نت وسالن ورزشی درزمینی به وسعت 26125 متر مربع درساحل جنوبی دریاچه شورابیل ساخته شده‌است اولین شهر بازی سرپوشیده استان اردبیل شهر بازی سرپوشیده شهر خورشیددر ساحل دریاچه شورابیل با امکانات ومحیطی مدرن درسال 1391 افتتاح گردید.دریاچه شورابیل که مساحت آن ۱۲۰ هکتاروبرای مصارف کشاورزی قابل استفاده بوده و در حال حاضر نوعی ماهی در آن پرورش داده میشود.
طبیعت
کوهستان
کوه و رشته‌کوه سبلان، شناخته شده‌ترین منطقه کوهستانی استان اردبیل محسوب می‌شوند. سایر ارتفاعات واقع در این استان عبارت‌اند از:
- آق داغ
- عجم
- ارتفاعات تالش
- صلوات داغ
- خروسلو
- امویان
- سامانیان
- غزنویان
- سلجوقیان
- مظفریان
- زبانهای هندوایرانی
- شوراهای اسلامی شهر و روستا
- نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران
- انرژی هسته‌ای در ایران
- پرواز شماره ۶۵۵ ایران
- حسن روحانی
- ایرانیان زرتشتی
- فلات ایران
- جزیره قشم
- جزیره هرمز
- جزیره ابوموسی
- جزیره شیف
- جزیره تهمادون
- جزیره امالکرم
- جزیره مطاف
- استان آذربایجان غربی
- استان البرز
- استان خراسان شمالی
- استان زنجان
- استان یزد
- تاریخ اقتصاد ایران
- کشاورزی در ایران
mahdi - سلامفروش فوق العاده دامنه ی ملی اماده برای وبلاگ شما
قیمت فقط ۲۰۰۰ تومان
فروش بنر. هدر . لوگو . حرفه ای برای وبلاگ شما
فقط ۲۰۰۰ تومان
برای اطلعات بیشتر به ایمیلم پیام بدیدmusicvideo92@chmail.ir - 1393/2/29
Kheyr - سلام وب عالی دارید اگه وقت کردید به منم سر بزنید ممنون.gif){kind=small}
- 1393/1/15
علی - عالیه عالیه...... .gif){kind=small}
=D D - 1392/12/1
سروش - دوست عزیز وبلاگ خیلی خیلی خیلی خیلی خیلی خیلی خیلی خیلی خیلی زیبایی داری دوست عزیز.@}; - - 1392/12/1
محمد - با سلام و تشکربه سایت های ما هم سر بزنید و با ما تبادل لینک کنید
افزایش رتبه و بازدید سایت و وبلاگ
تبادل لینک اتوماتیک و رایگان و سریع
گلدن گیم / بروزترین سایت بازی های رایانه ای
http://www.goldengame.ir/
هوتوتو / برترین سایت تفریحی
http://www.hototo.ir/
صفحه تبادل لینک اتوماتیک
http://links.goldengame.ir/
- 1392/11/28
علی - وبسایت خیلی خیلی خیلی خیلی خیلی خیلی خیلی خوبی داری. - 1392/11/23
mamad - ببین به عنوان یه دوست دارم میگم وبت خیلی تخمیه - 1392/11/19
جواد بینام - سلام سینا جان.خسته نباشیلطفا بیا وبلاگ من.دو تا کلیک کن و نظر بده و برو.
منم میام نظر میدم.قول میدم.این پیامو به دوستات هم بفرس.مرسی
http://binam836.loxblog.com - 1392/11/8
حمیدرضااحمدی - سلام.دوست عزيز.خسته نباشي،
وبلاگ قشنگي داري.
----------------------
تبادل لينک مي کني؟
اره!
ابتدا وبلاگ ما را با
عنوان:
.::دنياي عجيب ققنوس::.
و
آدرس: http://www.ghoghno3.ir
لينک کنيد سپس با مراجعه به وبلاگ دنياي عجيب ققنوس از منو هاي سمت چپ از بخش "تبادل لينک خودکار" لينک خود را ثبت کنيد.لينکتان به طور خودکار در قسمت لينک دوستان دنياي عجيب ققنوس قرار ميگيرد.
راستي تبادل بنر چي! مي کني؟
اگر اره به اين صفحه مراجعه کن:
http://ghoghno3.ir/page/ads
پشاپيش از همکاري شما دوست عزيز سپاس گزارم.
موفق باشيد. - 1392/11/7
توضیحات آگهی در حدود 2 خط. ماهینه فقط 10 هزار تومان
توضیحات آگهی در حدود 2 خط. ماهینه فقط 10 هزار تومان