تشکیلات سیاسی

اصول‌گرایان نامی است که گروهی از جناح راست جمهوری اسلامی ایران پس از انتخابات دور دوم شوراهای شهر بر خود نهادند و از دورهٔ مجلس هفتم و رئیس جمهوری احمدی‌نژاد، به شاخص اصلی محافظه‌کاران مذهبی ایران تبدیل شدند. غالبا این جناح در برابر جناح اصلاح‌طلبان ایران مطرح می‌شود.

ریشه این اصطلاحات در جمهوری اسلامی، به جناح چپ و جناح راست و خودی و غیر خودی بر می‌گردد و از حدود سال ۱۳۸۰ مطرح گردیده.

می‌توان گفت که اصول‌گرایان ایران سه گروه هستند؛^[۴]

• گروه گسترده و سابقه‌دار آن، گروه پیروان خط امام (سید روح‌الله خمینی) و رهبری (سید علی خامنه‌ای) هستند و خود را متعادل می‌دانند مانند جامعه‌ی زینب.
• گروه تحول‌خواهان و جمعیت ایثارگران که دو یا سه حزب دارند.
• گروه اطرافیان محمود احمدی‌نژاد که در ستادهای نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تبدیل به تشکیلات و حزبی به نام «» شدند.

با شکست قیام ، به این موضوع پی برده شد که علت شکست، عدم وجود تشکیلاتی منسجم بوده‌است. در سال ۱۳۵۶ به تاکید سید روح‌الله خمینی و با حمایت از مرتضی مطهری، نخستین هستهٔ جامعهٔ روحانیت شکل گرفت. برنامه‌ریزی راه‌پیمایی‌ها، سخنرانی در مساجد، تهیهٔ شعارها، و هماهنگی و سازماندهی مبارزه ضد حکومت پهلوی عمدتاً برعهدهٔ جامعهٔ روحانیت مبارز بود. اساسنامهٔ جامعهٔ روحانیت مبارز در سال ۱۳۵۷ تدوین شد. در آذر ۱۳۵۸ به توصیهٔ سید روح‌الله خمینی اساسنامهٔ جدیدی تنظیم و بسیاری از بندهای اساسنامهٔ پیشین حذف شد و نام آن به «جامعهٔ روحانیت مبارز تهران» تغییر یافت. آخرین تغییر در اساسنامه مربوط به ۲۹ مرداد ۱۳۷۵ بود که نام جامعه به «جامعهٔ روحانیت مبارز استان تهران» تغییر یافت.

مؤتلفه اسلامی

محافظه‌کاران نامی است که گروه‌های پیروز انتخابات دوم خرداد به رقیبان سیاسی خود دادند. این اصطلاح در قالب ادبیات سیاسی مصطلح فرامرزی شناخته شده‌است. اما تطبیق آن بر مجموعه متنوعی از حزب‌ها، گروه‌ها و شخصیت‌های سیاسی گوناگون در ایران چندان درست به نظر نمی‌رسد. در برابر، این گروه‌ها خود را اصول گرا، ارزشی و... می‌نامند. شناخته شده ترین مصداق‌های این عنوان حزب موتلفه اسلامی و جامعه روحانیت مبارز تهران هستند که در کنار همدیگر رهبری جبهه پیروان خط امام و رهبری را برعهده دارند. برخی گروههای مذهبی ایران مانند روحانیون و هیئت‌های مذهبی در داخل این عنوان گنجانده می‌شوند.

حزب مؤتلفه اسلامی یا ، از ائتلاف ۳ هیات مذهبی پیرو خمینی در منزل وی، شکل یافت. هیات‌های ائتلاف کننده شامل هیات مسجد شیخ علی، هیات اصفهانی‌ها و هیات موید بود.

این تشکل اسلامی که با نام‌های ، ، حزب موتلفه اسلامی و... نیز شناخته می‌شود، در شکل گیری و هدایت قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ نقش داشت. موتلفه اسلامی، اصل مبارزاتی خود را بر مبارزه سیاسی نهاده. اما، پس از تبعید خمینی شاخه نظامی آن، مبارزه نظامی را آغاز نمود و با ترور حسنعلی منصور (نخست وزیر شاه که کاپیتولاسیون را به تصویب رسانده بود) مهم‌ترین اقدام مسلحانه خود را در کارنامه خویش ثبت نمود. پس از دستگیری سران اولیه آن، بقایای آنرا باهنر اداره کرده و موتلفه دوم را راه اندازی نمودند. این تشکل، در سالهای قبل از انقلاب در مبارزات حضور داشت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، برخی از اعضای آن در شورای انقلاب اسلامی عضویت یافتند. با شکل گیری حزب جمهوری اسلامی، این تشکل، فعالیت خود را درون این حزب دنبال نمود و با تعطیلی فعالیتهای حزب جمهوری اسلامی، به فعالیتهای سیاسی خود، با نام جمعیت موتلفه اسلامی ادامه داد.

مؤتلفه اسلامی، در دیماه سال ۱۳۸۲، در هفتمین مجمع عمومی خود، به «حزب موتلفه اسلامی» تغییر نام داد.

از چهره‌های موثر موتلفه اسلامی، می‌توان به مهدی عراقی، ولاجوردی، اندرزگو، بخارایی، امانی، ، اسلامی، احمد شهاب، حبیب‌الله عسگراولادی، اسدالله بادامچیان، محمد نبی حبیبی، ، علی اکبر پرورش، ، ، ، فاطمه رهبر و سخنگوی جدید حزب نام برد. ارگان رسمی این حزب هفته نامه شما است.

انصار حزب‌الله

نهادهای تحت حاکمیت جناح راست

به علت ساختار سیاسی جمهوری اسلامی ایران، امکان جابه جایی قدرت با رای مردم، تنها در ارگان‌هایی که با انتخابات شکل می‌گیرند، میسر است. این ارگان‌ها به طور مشخص ریاست جمهوری (قوه مجریه)، مجلس شورای اسلامی (قوه مقننه) و مجلس خبرگان رهبری و بعد از دوره اصلاحات شوراهای اسلامی شهر و روستا می‌باشد که البته با افزایش اختیارات شورای نگهبان در همه‌پرسی قانون اساسی ایران ۱۳۶۸ پس از مرگ آیت الله خمینی و تصویب قانون نظارت استصوابی کنترل رهبری بر انتخابات این ارگان‌ها نیز بیشتر و اثرگذاری مستقیم رای مردم کمتر شده است.

به علت وابستگی غیر رسمی سید علی خامنه‌ای رهبر کنونی جمهوری اسلامی به جناح راست، طبیعتا تمامی نهادهای انتصابی که توسط رهبری نصب و عزل می‌شوند و سازمان‌ها و ارگان‌های زیر مجموعه شان، در زمان تصدی وی بر جایگاه رهبری از این جناح بوده است. عمده این نهادها به شرح زیر می‌باشند:

1. شورای نگهبان قانون اساسی
2. قوه قضاییه
3. سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران
4. ارتش جمهوری اسلامی ایران
5. ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران
6. نیروی مقاومت بسیج
7. مجمع تشخیص مصلحت نظام
8. صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

همچنین علی رقم آنکه در قانون اساسی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران زیر مجموعه وزارت کشور و ریاست جمهوری قرار گرفته است، عدم اختیار دولت و وزارت کشور در تعیین فرماندهان و سیاست‌های نیروی انتظامی در دورانی که دولت از کنترل هواداران علی خامنه‌ای خارج شده بود، (دولت اول و دوم محمد خاتمی ۷۶-۸۴) باعث اختلافات فراونی شد و این نهاد نیز همواره تحت نفوذ رهبری بوده است.

ضمنا تاکنون بر خلاف ساختار قانون اساسی وزرا و سیاست‌های وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی، وزارت نفت و وزارت امور خارجه نیز با دخالت مستقیم رهبری تعیین شده است.