زبان فارسی در دوره سامانیان
سامانیان ایجادگر دومین نو ایرانگرائی تاریخ تمدن ایران بودند و در شکلگیری فرهنگ، تمدن و دانش در ایران پس از اسلام نقش بسزائی دارند.
در دوره سامانیان، زبان فارسی از پیشرفت و شکوفایی زیادی برخوردار شد. با آن که سامانیان در کارهای اداری زبان عربی را به کار میبردند و آن را شعار وحدت خلافت میشمردند، امکان آن را فراهم آوردند تا شاعران فارسی دری همچون رودکی «وفات در ۳۲۹ ق / ۹۴۰ - ۱ م» و دقیقی «حدود ۳۲۵ - ۷۰ ق / ۹۳۵ - ۸۰ م» از نخستین کسانی باشند که با گونهای از زبان ملی خود که از تکمیل و آمیختن لهجه های محلی گوناگون فراهم آمده بود مطلب بنویسند. این زبان در دربار سامانیان پذیرفته شد و سرانجام به عنوان زبان فارسی نوین گسترش پیدا کرد که با اندکی تغییرات آوایی تا زمان حاضر بر جای ماندهاست. فارسی نوین به خط عربی نوشته شد و رفته رفته هر چه بیشتر واژههای عربی به آن راه یافت که این امر تا اندازهای نتیجه پیشرفت جهانی تمدن اسلام بودهاست.
امیران سلسله سامانی
نام و لقب نه تن از امیران این سلسله با توالی و مدت حکومتشان، از این قرار است:
- سامان خدا
- اسد بن سامان
- یحیی بن اسد
- نصر بن احمد (۲۷۹ - ۲۵۰ ه. ق.)
- اسماعیل بن احمد، معروف به امیر ماضی (۲۹۵ – ۲۷۹ ه. ق.)
- احمد بن اسماعیل، معروف به امیر شهید (۳۰۱ – ۲۵۹ ه. ق.)
- نصر بن احمد، معروف به امیر سعید (۳۳۱ – ۳۰۱ ه. ق.)
- نوح بن نصر، معروف به امیر حمید (۳۴۳ – ۳۳۱ ه. ق.)
- عبدالملک بن نوح، معروف به امیر رشید (۳۵۰ – ۳۴۳ ه. ق.)
- منصوربن نوح، معروف به امیر سدید (۳۶۵ – ۳۵۰ ه. ق.)
- نوح بن منصور، معروف به امیر رضی (۳۸۷ – ۳۶۵ ه. ق.)
- منصور بن نوح (۳۸۹ – ۳۸۷ ه. ق.)
- عبدالملک بن نوح (۳۸۹ – ۳۸۹ ه. ق.)
- اسماعیل بن نوح (۳۸۹ – ۳۹۰ ه. ق.)